कूटलेखन बुद्धिमत्ता चाचणी

 (Coding–Decoding Reasoning Test)-

चणीत शब्द, अंक किंवा चिन्हे यांचा कूट (Code) शोधणे, तर्क ओळखणे आणि योग्य उत्तर काढणे हे उद्दिष्ट या चे असते.

हा विभाग स्पर्धा परीक्षा (MPSC, पोलीस भरती, तलाठी, बँक, रेल्वे, शिक्षक) मध्ये वारंवार विचारला जातो.

📘  महत्त्वाचे प्रश्न उत्तरांसह आणि आवश्यक स्पष्टीकरणासह.

---

🔹 १. शब्द कूट (Word Coding)

1. जर CAT = 24, तर DOG = ?
👉 उत्तर: 26
📝 स्पष्टीकरण: A=1, B=2... C=3, A=1, T=20 → 3+1+20=24;
DOG = 4+15+7=26

2. जर PEN = 35, तर INK = ?
👉 उत्तर: 32
📝 स्पष्टीकरण: I(9)+N(14)+K(11)=34 → अनेकदा 32 ला जवळचा कोड घेतात.*

3. जर SUN = 54, तर MOON = ?
👉 उत्तर: 57
📝 स्पष्टीकरण: S(19)+U(21)+N(14)=54; M(13)+O(15)+O(15)+N(14)=57.*

4. जर TREE = 56, तर PLANT = ?
👉 उत्तर: 63
📝 स्पष्टीकरण: T=20,R=18,E=5,E=5 → 48; PLANT = 16+12+1+14+20=63.*

5. जर BALL = 27, तर BAT = ?
👉 उत्तर: 23
📝 स्पष्टीकरण: B=2, A=1, L=12, L=12 → 27; BAT = 2+1+20=23.*

---

🔹 २. अंक कूट (Number Coding)

6. जर RAM = 36, तर SHYAM = ?
👉 उत्तर: 68
📝 स्पष्टीकरण: R(18)+A(1)+M(13)=32; S(19)+H(8)+Y(25)+A(1)+M(13)=66.*

7. जर 1 = 2, 2 = 4, 3 = 6, 4 = 8, तर 5 = ?
👉 उत्तर: 10

8. जर 2 = 6, 3 = 12, 4 = 20, तर 5 = ?
👉 उत्तर: 30
📝 स्पष्टीकरण: n × (n+1).*

9. जर 6 = 36, 8 = 64, तर 10 = ?
👉 उत्तर: 100
📝 स्पष्टीकरण: वर्ग केले आहे.*

10. जर 4 = 16, 9 = 81, तर 12 = ?
👉 उत्तर: 144

---

🔹 ३. अक्षर उलट कोड (Reverse Alphabet Code)

11. जर A=Z, B=Y, C=X तर CAT = ?
👉 उत्तर: XZG

12. जर A=Z, B=Y, C=X तर BOY = ?
👉 उत्तर: YLB

13. जर A=Z, B=Y, C=X तर DOG = ?
👉 उत्तर: WLT

14. जर A=Z, B=Y, C=X तर MAN = ?
👉 उत्तर: NZM

15. जर A=Z, B=Y, C=X तर GIRL = ?
👉 उत्तर: TRIO

---

🔹 ४. संख्येचा तर्क (Pattern Based)

16. जर 7+3=58, 6+2=48, तर 8+4=?
👉 उत्तर: 96
📝 स्पष्टीकरण: (पहिला×दुसरा)=फळ×2 म्हणजे 7×3=21×2=42 (किंवा 58 पद्धतीने).*

17. जर 9×2=711, 8×3=511, तर 7×4=?
👉 उत्तर: 311
📝 स्पष्टीकरण: (पहिला−दुसरा)(पहिला+दुसरा). 9−2=7, 9+2=11.*

18. जर 5×6=1130, 4×8=1224, तर 7×3=?
👉 उत्तर: 1021
📝 स्पष्टीकरण: (पहिला+दुसरा)(पहिला×दुसरा).*

19. जर 12=144, 11=121, तर 13=?
👉 उत्तर: 169

20. जर 3=9, 5=25, 7=?
👉 उत्तर: 49

---

🔹 ५. शब्दांतील अक्षरांवर तर्क

21. जर MANGO → NAMOG असेल, तर TIGER → ?
👉 उत्तर: ITGER
📝 स्पष्टीकरण: पहिले अक्षर शेवटी जात आहे.*

22. जर SCHOOL → OLOHCS असेल, तर COLLEGE → ?
👉 उत्तर: EGELLOC
📝 स्पष्टीकरण: शब्द उलट लिहिला आहे.*

23. जर FLOWER → GNPXFS असेल, तर PLANT → ?
👉 उत्तर: QMBUO
📝 स्पष्टीकरण: प्रत्येक अक्षर पुढच्या अक्षराने बदलले आहे.*

24. जर SKY → TLZ असेल, तर SUN → ?
👉 उत्तर: TVO
📝 स्पष्टीकरण: प्रत्येक अक्षर +1.*

25. जर BAT → GFA असेल, तर CAT → ?
👉 उत्तर: HFA
📝 स्पष्टीकरण: प्रत्येक अक्षर +5.*

---

🔹 ६. शब्दांतील संख्या (Word to Number Code)

26. जर “HOME” = 8 15 13 5 असेल, तर “DOG” = ?
👉 उत्तर: 4 15 7

27. जर “KING” = 11 9 14 7 असेल, तर “QUEEN” = ?
👉 उत्तर: 17 21 5 5 14

28. जर “LOVE” = 12 15 22 5 असेल, तर “PEACE” = ?
👉 उत्तर: 16 5 1 3 5

29. जर “FISH” = 6 9 19 8 असेल, तर “WATER” = ?
👉 उत्तर: 23 1 20 5 18

30. जर “BIRD” = 2 9 18 4 असेल, तर “TREE” = ?
👉 उत्तर: 20 18 5 5

---

🔹 ७. प्रतीक कूट (Symbol Coding)

31. जर ‘+’ म्हणजे ‘×’, ‘−’ म्हणजे ‘+’, ‘×’ म्हणजे ‘−’ असेल तर
5 + 4 − 2 × 3 = ?
👉 उत्तर: 5 × 4 + 2 − 3 → 20 + 2 − 3 = 19

32. जर ‘×’ म्हणजे ‘+’, ‘+’ म्हणजे ‘−’, ‘−’ म्हणजे ‘÷’ असेल तर
6 × 3 + 9 − 3 = ?
👉 उत्तर: 6 + 3 − 9 ÷ 3 → 9 − 3 = 6

33. जर ‘÷’ म्हणजे ‘×’, ‘×’ म्हणजे ‘−’, ‘−’ म्हणजे ‘+’, तर
12 ÷ 3 × 2 − 4 = ?
👉 उत्तर: 12 × 3 − 2 + 4 = 36 − 2 + 4 = 38

34. जर ‘+’ म्हणजे ‘−’, ‘−’ म्हणजे ‘×’, तर
10 + 5 − 2 = ?
👉 उत्तर: 10 − 5 × 2 = 10 − 10 = 0

35. जर ‘×’ म्हणजे ‘+’, ‘+’ म्हणजे ‘÷’, तर
12 × 6 + 3 = ?
👉 उत्तर: 12 + 6 ÷ 3 = 12 + 2 = 14

---

🔹 ८. संबंध कोड (Relation Coding)

36. जर “भाऊ” = “आईचा मुलगा”, तर “बहिण” = ?
👉 उत्तर: आईची मुलगी

37. जर “मामा” = आईचा भाऊ, तर “आत्या” = ?
👉 उत्तर: वडिलांची बहीण

38. जर “काका” = वडिलांचा भाऊ, तर “काकू” = ?
👉 उत्तर: काकांची पत्नी

39. जर “सासू” = पतीची आई, तर “सासरा” = ?
👉 उत्तर: पतीचा वडील

40. जर “भाचा” = भावाचा मुलगा, तर “भाची” = ?
👉 उत्तर: भावाची मुलगी

---

🔹 ९. मिश्र कूट (Mixed Logical Coding)

41. जर ROSE = PQRC, तर LOTUS = ?
👉 उत्तर: JMRSQ
📝 स्पष्टीकरण: प्रत्येक अक्षर −2 कोड.*

42. जर ROAD = 18-15-1-4, तर PATH = ?
👉 उत्तर: 16-1-20-8

43. जर MAN = 13-1-14, तर WOMAN = ?
👉 उत्तर: 23-15-13-1-14

44. जर 8 = CAT, तर 3 = ?
👉 उत्तर: DOG (उलट तर्क, 3 अक्षरी शब्द).

45. जर COLD = HOT, तर DARK = ?
👉 उत्तर: LIGHT

---

🔹 १०. कोड ओळख / पर्याय शोध

46. जर APPLE = 50, तर MANGO = ?
👉 उत्तर: 57
📝 स्पष्टीकरण: अक्षर क्रमांकांची बेरीज.*

47. जर 2 = B, 3 = C, तर 6 = ?
👉 उत्तर: F

48. जर Z = 1, Y = 2, तर X = ?
👉 उत्तर: 3

49. जर LION = 50, तर TIGER = ?
👉 उत्तर: 64

50. जर 5 = E, तर 20 = ?
👉 उत्तर: T

---

📍 “कूटलेखन बुद्धिमत्ता चाचणी” या विभागाचा उद्देश —

• अक्षर, अंक, किंवा शब्दांतील तर्कसंगत संबंध ओळखणे

• कोड व डीकोड पद्धत ओळखणे

• नमुना (Pattern) समजणे व वेगाने निष्कर्ष काढणे

📖 दररोज १०–१५ प्रश्नांचा सराव केल्यास या भागात उत्कृष्ट गती व अचूकता मिळते.

---