🌾 50 प्रश्न व उत्तरे
🔹 शेती: मूलभूत माहिती
-
प्रश्न: भारतात शेती क्षेत्राला कोणत्या क्षेत्रात समाविष्ट केले जाते?
उत्तर: प्राथमिक क्षेत्रात. -
प्रश्न: भारतातील किती टक्के लोकसंख्या शेतीवर अवलंबून आहे?
उत्तर: सुमारे 50%. -
प्रश्न: भारतात शेतीचा प्रमुख प्रकार कोणता आहे?
उत्तर: पारंपरिक किंवा पारंपरिक-आधारित शेती. -
प्रश्न: भारतातील पावसावर अवलंबून असलेली शेती कोणत्या भागात आढळते?
उत्तर: विदर्भ, मराठवाडा, राजस्थान, मध्य प्रदेश. -
प्रश्न: भारतात सिंचनाची प्रमुख साधने कोणती आहेत?
उत्तर: विहिरी, ट्यूबवेल, कालवे, पावसाचे पाणी संचय.
🔹 शेतीचे प्रकार
-
प्रश्न: व्यापारी शेती म्हणजे काय?
उत्तर: नफा मिळवण्यासाठी मोठ्या प्रमाणावर उत्पादन करणे. -
प्रश्न: सेंद्रिय शेती म्हणजे काय?
उत्तर: रासायनिक खतांशिवाय, नैसर्गिक पद्धतीने शेती करणे. -
प्रश्न: मिश्र शेती म्हणजे काय?
उत्तर: एकाच जमिनीवर पिके व पशुपालन एकत्र करणे. -
प्रश्न: सघन शेती म्हणजे काय?
उत्तर: जास्त लोकसंख्येच्या भागात जमिनीचा अधिक वापर करून शेती करणे. -
प्रश्न: विस्तार शेती म्हणजे काय?
उत्तर: कमी उत्पादनक्षमतेने मोठ्या क्षेत्रावर शेती करणे.
🔹 हरित क्रांती
-
प्रश्न: हरित क्रांती म्हणजे काय?
उत्तर: 1960-70 च्या दशकात शेती उत्पादनात मोठी वाढ घडवून आणलेली चळवळ. -
प्रश्न: हरित क्रांतीचा प्रारंभ कोणत्या पिकांपासून झाला?
उत्तर: गहू आणि तांदूळ. -
प्रश्न: हरित क्रांतीचे जनक कोण मानले जातात?
उत्तर: डॉ. एम. एस. स्वामीनाथन. -
प्रश्न: हरित क्रांतीचे प्रमुख घटक कोणते होते?
उत्तर: HYV बियाणे, रासायनिक खते, सिंचन, कीटकनाशके, यांत्रिकीकरण. -
प्रश्न: हरित क्रांतीचा फायदा कोणत्या राज्यांना झाला?
उत्तर: पंजाब, हरियाणा, उत्तर प्रदेश.
🔹 हरित क्रांतीचे परिणाम
-
प्रश्न: हरित क्रांतीमुळे भारताला कोणता मोठा लाभ झाला?
उत्तर: अन्नधान्य उत्पादनात स्वयंपूर्णता मिळाली. -
प्रश्न: हरित क्रांतीचा पर्यावरणावर काय परिणाम झाला?
उत्तर: मातीचा क्षय, जलसंपत्तीचा अपव्यय, प्रदूषण. -
प्रश्न: हरित क्रांती सर्व भारतभर का झाली नाही?
उत्तर: पायाभूत सुविधा, सिंचन व वित्तीय मर्यादा. -
प्रश्न: हरित क्रांती कोणत्या प्रकारच्या पिकांवर केंद्रित होती?
उत्तर: अन्नधान्य पिके (मुख्यतः गहू, तांदूळ). -
प्रश्न: हरित क्रांतीने सामाजिक विषमता वाढवली का?
उत्तर: होय, श्रीमंत शेतकऱ्यांना अधिक लाभ झाला.
🔹 कृषी सुधारणा (Agricultural Reforms)
-
प्रश्न: कृषी सुधारणा म्हणजे काय?
उत्तर: शेती क्षेत्रात सुधारणा करून उत्पादकता वाढवणे. -
प्रश्न: भारतात भूमी सुधारणा कधी सुरू झाल्या?
उत्तर: स्वातंत्र्यानंतर 1950 च्या दशकात. -
प्रश्न: भूमिहीन शेतकऱ्यांसाठी कोणती योजना आहे?
उत्तर: प्रधानमंत्री किसान सन्मान निधी. -
प्रश्न: जमीन धारणा कायदे का आणले गेले?
उत्तर: जमीन तुकडेबंदी रोखण्यासाठी. -
प्रश्न: जमिनीच्या कमाल धारणा कायद्याचा हेतू काय होता?
उत्तर: एका व्यक्तीकडे अधिक जमीन एकवटू न देणे.
🔹 नवीन कृषी तंत्रज्ञान
-
प्रश्न: HYV म्हणजे काय?
उत्तर: High Yielding Varieties – उच्च उत्पादन देणारी बियाणे. -
प्रश्न: जैविक खते म्हणजे काय?
उत्तर: नैसर्गिक सेंद्रिय खते (उदा. शेणखत, कंपोस्ट). -
प्रश्न: ड्रिप सिंचन म्हणजे काय?
उत्तर: पाण्याचे थेंब थेंबाने पिकांच्या मुळाशी देणे. -
प्रश्न: मृदा आरोग्य पत्रिका म्हणजे काय?
उत्तर: जमिनीच्या पोषणतत्वांची माहिती देणारे दस्तावेज. -
प्रश्न: कृषी ड्रोन्स वापरण्याचे फायदे काय?
उत्तर: कीटकनाशके फवारणी, पीक पाहणी, वेळेची बचत.
🔹 शेतीसंबंधित योजना व संस्था
-
प्रश्न: NABARD चे पूर्ण नाव काय आहे?
उत्तर: National Bank for Agriculture and Rural Development. -
प्रश्न: पीएम किसान योजना अंतर्गत किती रक्कम दिली जाते?
उत्तर: दर वर्षी ₹6000 तीन हप्त्यांमध्ये. -
प्रश्न: मनरेगा योजनेचा शेतीवर काय परिणाम होतो?
उत्तर: शेतमजुरांना रोजगार उपलब्ध होतो. -
प्रश्न: कृषी विमा योजनेचे नाव काय आहे?
उत्तर: प्रधानमंत्री पीक विमा योजना. -
प्रश्न: काढणीपश्चात तंत्रज्ञान म्हणजे काय?
उत्तर: पीक काढल्यानंतर त्याचे साठवण, प्रक्रिया, विक्रीचे तंत्र.
🔹 नवीन कृषी कायदे व विवाद
-
प्रश्न: 2020 मधील तीन कृषी कायदे कोणते होते?
उत्तर: -
शेतकरी उत्पन्न आणि व्यापार अधिनियम,
-
शेतकरी करार अधिनियम,
-
अत्यावश्यक वस्तू (दुरुस्ती) अधिनियम.
-
प्रश्न: त्या कायद्यांना विरोध का झाला?
उत्तर: MSP वर शंका, व्यापाऱ्यांचे नियंत्रण वाढेल अशी भीती. -
प्रश्न: MSP म्हणजे काय?
उत्तर: किमान आधारभूत किंमत. -
प्रश्न: MSP कोण ठरवतो?
उत्तर: CACP (Commission for Agricultural Costs and Prices). -
प्रश्न: कृषी कायदे रद्द करण्याचा निर्णय कधी जाहीर झाला?
उत्तर: नोव्हेंबर 2021.
🔹 कृषीचा विकास व भविष्यातील दिशा
-
प्रश्न: शाश्वत शेती म्हणजे काय?
उत्तर: पर्यावरणपूरक, दीर्घकालीन शेती. -
प्रश्न: अन्न साखळी म्हणजे काय?
उत्तर: उत्पादन ते ग्राहकपर्यंत अन्नाचा प्रवास. -
प्रश्न: कृषी निर्यात वाढवण्यासाठी काय करावे लागेल?
उत्तर: दर्जा वाढवणे, प्रक्रिया उद्योग, पुरवठा साखळी बळकट करणे. -
प्रश्न: एग्रीटेक म्हणजे काय?
उत्तर: शेतीत आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर. -
प्रश्न: शेतकरी उत्पन्न दुप्पट करण्याचे लक्ष्य कधीपर्यंत होते?
उत्तर: 2022 पर्यंत.
🔹 शेती आणि समाज
-
प्रश्न: शेतकरी आत्महत्यांचे प्रमुख कारण काय?
उत्तर: कर्जबाजारीपणा, पीक नुकसान, बाजारभावाची अनिश्चितता
.jpeg)
No comments:
Post a Comment