मूलद्रव्ये, संयुगे, द्रव्याचे अवस्थांतर, आम्ले‑क्षार

 📚 स्पर्धा परीक्षा तयारीसाठी महत्वाचे सामान्य ज्ञान प्रश्नोत्तरे..!

      इतिहास, भूगोल, विज्ञान, राज्यघटना, भाषा, गणित, बुद्धिमत्ता, व चालू घडामोडी, या सर्व विषयांचा सराव साठी महत्त्वाचे सर्व प्रश्न येथे मिळवा.

  दररोज अपडेट होणारे प्रश्न व सोपे उत्तरांसह स्पष्टीकरण.

👉 अभ्यास करा, आत्मविश्वास वाढवा आणि यश मिळवा..!

#स्पर्धापरीक्षा #सामान्यज्ञान #GK #StudyTips #CurrentAffairs #ExamPreparation

रसायनशास्त्र –  महत्त्वाचे वस्तुनिष्ठ प्रश्न व उत्तरे

1. मूलद्रव्य (Element) म्हणजे काय?
   उत्तर: अशा द्रव्ये जी आण्विक पातळीवर आणखी साध्या घटकात विभागता येत नाहीत.

2. संयुग (Compound) म्हणजे काय?
   उत्तर: दोन किंवा अधिक मूलद्रव्ये निश्चित प्रमाणात एकत्र येऊन बनलेले द्रव्य.

3. तत्त्व (Atom) हे कोणत्या घटकाचे सूचक आहे?
   उत्तर: मूलद्रव्याचे सर्वात लहान कण.

4. मिश्रण (Mixture) म्हणजे काय?
   उत्तर: दोन किंवा अधिक पदार्थ परस्पर मिसळले पण रासायनिक बंध न केलेले.

5. आयन (Ion) म्हणजे काय?
   उत्तर: इलेक्ट्रॉन गमावले किंवा मिळवलेले परमाणु / मूलकण ज्याचे चार्ज असते.

6. कैथोड व अ‍ॅनोड हे विषय कुठल्या प्रकारात येतात?
   उत्तर: विद्युत रासशास्त्र (Electrochemistry)

7. पाण्याचे अवस्थांतर कोणती अवस्था नसते?
   उत्तर: प्लाझ्मा (सामान्य स्थितीत)

8. gaseous → liquid या अवस्थांतराला काय म्हणतात?
   उत्तर: संघनन (Condensation)

9. liquid → solid या अवस्थांतराला काय म्हणतात?
   उत्तर: ठोसिकरण (Solidification / Freezing)

10. solid → gaseous या अवस्थांतराला काय म्हणतात?
    उत्तर: वाष्पोत्सारण (Sublimation)

11. जल → वायू या अवस्थांतराला काय म्हणतात?
    उत्तर: वाष्पीभवन (Evaporation / Boiling)

12. औषधांमधील आम्ल व क्षार यांच्या मध्ये काय फरक आहे?
    उत्तर: आम्ल pH < 7, क्षार pH > 7

13. हाइड्रोक्लोरिक आम्ल (HCl) हे कोणता आम्ल आहे?
    उत्तर: मजबूत आम्ल

14. सोडियम हायड्रॉक्साइड (NaOH) ही कोणती द्रव्ये आहे?
    उत्तर: ठोस क्षार

15. pH = 7 असेल तर द्रव्य कोणत्या प्रकाराचे आहे?
    उत्तर: तटस्थ (Neutral)

16. आम्ले‑क्षारेाचा संकल्पना कोणी मांडली?
    उत्तर: आरोनस (Arrhenius) / ब्रॉनस्टेड‑लॉरी (संदर्भानुसार)

17. ब्रॉनस्टेड‑लॉरी तत्त्वानुसार, आम्ल म्हणजे?
    उत्तर: प्रोटॉन (H⁺) देणारी द्रव्य

18. ब्रॉनस्टेड‑लॉरी तत्त्वानुसार, क्षार म्हणजे?
    उत्तर: प्रोटॉन (H⁺) घेतलेली द्रव्य

19. लुईस (Lewis) दृष्टिकोनातून, आम्ल म्हणजे?
    उत्तर: इलेक्ट्रॉन जोड घेणारी द्रव्य (electron-pair acceptor)

20. लुईस दृष्टिकोनातून, क्षार म्हणजे?
    उत्तर: इलेक्ट्रॉन जोड देणारी द्रव्य (electron-pair donor)

21. ** pOH + pH = ? **
    उत्तर: 14 (किमान सामान्य परिस्थितीत)

22. 0.01 M HCl चा pH आहे?
    उत्तर: 2

23. 0.001 M NaOH चा pOH किती?
    उत्तर: 3 → तर pH = 11

24. द्रव्याचे आणि ऊर्जा संरक्षणाचा काय नियम आहे?
    उत्तर: रासायनिक प्रतिक्रियेत एकूण ऊर्जा व द्रव्य शाश्वत राहतात (Conservation Laws)

25. समस्थानिक (Isotopes) म्हणजे काय?
    उत्तर: एकच मूलद्रव्य पण वेगवेगळ्या न्यूट्रॉन संख्येचे परमाणु

26. हायड्रोजनचे सर्वात सामान्य समस्थानिक आहेत?
    उत्तर: प्रोटियम, ड्युटेरियम, ट्रायटियम

27. मोल (Mole) म्हणजे काय?
    उत्तर: 6.022 × 10²³ कणांची प्रमाणात्मक एकक (Avogadro संख्या)

28. Molarity (M) म्हणजे काय?
    उत्तर: द्रावणातील सोल्यूटचे मोल प्रति लिटर प्रमाण

29. मोलॅलिटी (m) म्हणजे काय?
    उत्तर: सोल्व्हेंट किलोग्राम प्रति मोल प्रमाण

30. ऍक्सिडेशन म्हणजे काय?
    उत्तर: इलेक्ट्रॉन गमावणे

31. Reduction म्हणजे काय?
    उत्तर: इलेक्ट्रॉन मिळवणे

32. Redox प्रतिक्रिया म्हणजे काय?
    उत्तर: ReOXidation + Reduction एकत्रित प्रक्रिया

33. एलिमेंटचे वर्णनात्मक संक्षिप्त संकेत काय आहे?
    उत्तर: रासायनिक प्रतीक (जसे H, O, Na)

34. Molecular formula व Empirical formula यांतील फरक काय?
    उत्तर: Molecular = वास्तविक मॉलिक्युलचे प्रमाण, Empirical = साधारण प्रमाण

35. ** KCl salt मध्ये K आणि Cl किती प्रमाणात आहे?**
    उत्तर: 1 : 1

36. ** C₆H₁₂O₆ ची empirical formula काय आहे?**
    उत्तर: CH₂O

37. द्रवण (Solution) म्हणजे काय?
    उत्तर: एकसंध मिश्रण जेथे सोल्यूट संपूर्णपणे विघटलेले असते

38. सोल्यूटчина एकक घटक ओळखा
    उत्तर: दबाव, तापमान, एकाग्रता (Concentration)

39. संघटक (Solvent) म्हणजे काय?
    उत्तर: द्रवणातील मुख्य द्रव्य ज्यामध्ये सोल्यूट विरघळते

40. संतृप्त द्रावण (Saturated solution) म्हणजे काय?
    उत्तर: त्यात अधिक सोल्यूट विरघळू न शकणारे प्रमाण

41. अति-संतृप्त (Supersaturated) द्रावण म्हणजे काय?
    उत्तर: संतृप्तापेक्षा अधिक सोल्यूट विरघळलेले असलेले अस्थिर द्रावण

42. त्रिसंधि वर्तन (Le Chatelier’s Principle) म्हणजे काय?
    उत्तर: बाह्य प्रभावाने बदलल्यावर प्रणाली तो बदल तिरस्कारत पूर्वस्थिती पुनर्स्थापित करते.

43. दाब वाढल्यानंतर प्रतिक्रियेदोष बदलेल?
    उत्तर: हो, प्रतिक्रियेदोष ती दाब घटवणाऱ्या बाजूला जाईल

44. तापमान वाढलं तर समस्थानिक समभाव (Equilibrium) कसा बदलतो?
    उत्तर: एंडोथर्मिक बाजूला वळेल

45. Catalyst (उत्प्रेरक) म्हणजे काय?
    उत्तर: क्रियाशीलतेत वाढ करणारे पण स्वतः प्रतिक्रिया न करता राहणारे द्रव्य

46. उत्प्रेरक प्रतिक्रिया प्रक्रियेत कशी काम करते?
    उत्तर: सक्रिय ऊर्जा कमी करून

47. अम्ल – क्षार संख्यात्मक मोजमाप म्हणजे काय?
    उत्तर: pH

48. pH = 0 ते 14 च्या मापात pH < 7 म्हणजे?
    उत्तर: आम्लीय (Acidic)

49. pH > 7 असेल तर द्रव्य काय आहे?
    उत्तर: क्षारीय (Basic / Alka  line)

50. तूटत्या द्रव्याला काय म्हणतात?
    उत्तर: ऑक्साइड, हायड्रॉक्साइड इ.